Béo phì và rượu là hai yếu tố cộng sinh làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm tụy cấp.
.jpg)
Vai trò
Tụy là cơ quan nằm trong hệ tiêu hóa, cùng với các bộ phận khác, nó làm nhiệm vụ tiêu hóa thức ăn. Trong nhiệm vụ chung này, vai trò chính của tụy là tiết dịch tiêu hóa để phân cắt thức ăn từ những mảng lớn thành những mảng nhỏ, giúp chúng dễ dàng ngấm qua thành ruột để đi vào cơ thể. Hằng ngày tụy tiết ra khoảng 1 lít dịch tiêu hóa. Nếu không có dịch tụy, tốc độ tiêu hóa trở lên chậm chạp, ăn một lần có thể sẽ thấy no cả ngày. Bên cạnh đó, tụy còn là cơ quan duy nhất tiết insulin, một hormon làm giảm đường máu. Vì thế, tụy là bộ phận vô cùng quan trọng với cả hệ tiêu hóa và hệ nội tiết.
Nhìn bề ngoài, tụy có hình dạng giống một chiếc búa, kích thước không lớn, chiều dài chỉ vào khoảng 1620cm, nặng khoảng 80g. “Chiếc búa tụy” nằm sâu trong ổ bụng, vắt ngang từ phải qua trái. Nếu chiếu lên thành bụng, tụy nằm ở giữa khoảng rốn và mũi ức. Vì thế, khi bị viêm tụy cấp, vùng này của bụng là vùng đau sớm và mạnh nhất.
Những ai dễ bị viêm tụy cấp?Viêm tụy cấp là tình trạng phá hủy nhu mô tụy do chính men tiêu hóa của tụy gây ra. Men của tụy tiêu hóa luôn cả chính cơ quan đã sản xuất ra nó. Điều kiện xảy ra bệnh là men tụy được hoạt hóa ngay chính trong lòng tụy. Đặc biệt, những người bị sỏi mật, sỏi tụy rất dễ gặp nguy cơ bị viêm tụy cấp. Cơ chế gây bệnh là viên sỏi án ngữ đường ra của dịch mật và dịch tụy, làm dịch mật trào ngược vào lòng tụy hoạt hóa men tụy, làm dịch tụy ứ đọng tại chỗ dẫn đến chúng tự hoạt hóa lẫn nhau. Và kết quả là men tụy từ trạng thái không hoạt động chuyển sang trạng thái hoạt động đưa đến viêm tụy cấp. Ngoài ra, nghiện rượu không chỉ có hại trên dạ dày, gan mật, thần kinh mà còn là yếu tố tác động mạnh gây ra viêm tụy cấp. Trong các khảo sát nguy cơ bệnh, người ta thấy trong hầu hết các trường hợp viêm tụy cấp xảy ra sau những bữa ăn nhậu có dính đến rượu. Những người nghiện rượu là những người được xếp thứ hai trong thứ tự dẫn đến viêm tụy cấp.
Kế đó là béo phì là tình trạng dư thừa lượng mỡ quá tiêu chuẩn cho phép của cơ thể. Lượng mỡ này đến lấp chỗ trống ở khắp mọi nơi như dưới da, lòng mạch, trong ổ bụng và bao quanh tụy. Người ta chưa hiểu là tại sao béo phì lại có thể gây viêm tụy cấp, nhưng trong đa phần các trường hợp bệnh nhân là những người béo và khối lượng cơ thể lớn. Có lẽ là do men của tụy bị thúc ép ra quá nhiều và quá nhanh. Chỉ biết là những người béo phì, nhất là những người có hàm lượng triglycerid tăng thì nguy cơ bị viêm tụy cấp là 5%. Nếu chỉ tính béo phì thì nguy cơ dẫn đến viêm tụy cấp là 5%, nhưng nếu cộng thêm cả nghiện rượu thì bạn đã “cõng” thêm 80% nguy cơ mắc bệnh này.
BS Yên Lâm Phúc
Học viện Quân y
